Devlet Ana by Kemal Tahir

Kemal Tahir’in Devlet Ana romanı, altı bölümden meydana gelmektedir. Osmanlıların aşiretten devlet kurumlarına kadar geçişinin anlatıldığı en tanınmış örnek olması sebebiyle büyük bir öneme sahiptir. Eser, Osmanlı Devleti kurulmadan önceki Anadolu’nun görünümünü ve Anadolu insanının özlemlerini anlatırken, onların güçlü, güvenli, adaletli bir devlete duyduğu ihtiyacı da açığa çıkarmaktadır. Romanın adı, eserdeki başkahraman Devlet Hatun’dan gelmektedir. Anadolu Selçuklu Devleti’nin yerine Osmanlı Devleti’nin temellerinin atılması destansı bir şekilde anlatılmıştır.

Kemal Tahir’in en önemli romanı olarak gösterilen “Devlet Ana”, onun düşünce yapısını da en iyi yansıtan eserlerinden biri sayılmaktadır. Kemal Tahir, Türk tarihi ve toplumu hakkındaki orijinal ve sağlam görüşlerinden hareket ettiği için hem ‘mahalli ağızları’, hem Türkçe’nin küçümsenmiş ve unutulmuş nesir dilini hem de yeni imkânlarını kaynaştırarak ve aşarak kullanabilmiştir.

Eserlerindeki yalın, eşsiz dil ve üslup güzelliğinin kaynağı bu davranıştadır. Daha önceki romanlarında da görülen bu özellik ‘Devlet Ana’da en yüce noktasına erişmiştir. Türkçe’nin unutulmuş olan dehası bütün boyutları, zenginliği ve haslığıyla ilk olarak Kemal Tahir’in eserlerinde kendini göstermektedir. Eserde Osmanlı imparatorluğunun aşiret devrine inilerek Söğüt’ teki yaşam tarzı dikkatlere sunulmuştur. Osmanlı İmparatorluğunun yükselmesine sebep olan tarihi şahsiyetler de esere dâhil edilmiştir.

Kitaptan Kısa Kısa
“Bir devletin gideri gelirini aştı mı, rezilliği, Hızır peygamber gelse önleyemezmiş… Rüşvetin, soygunun, töresizliğin, utanmazlığın kaynağı budur”
“Kıskanmayacaksın, kin tutmayacaksın, zulmetmeyeceksin!..”
Her şeyin zamanı ve gök altında olan her işin vakti vardır. Doğmanın vakti, ölmenin vakti, aramanın, bulmanın, yitirmenin vakti vardır.
“Kitap olmayınca aktan kara, eğriden doğru ayrılmaz.”
“Dünya kurulduğundan beri kılıç mı daha kanlı kalem mi ayırt edilebilmiş değildir. Bence kılıç yarası bir, kalem yarası bin…”
“Neden insanoğlu mezar toprağını acele örter? Ölümden korkar çünkü! Neden korkar? Korkuludur ölüm!”
“Ey oğul! Saygılı ol ki saygı göresin! Sözün dolusunu söyle ki dinletebilesin!”